Decyzje o wytoczeniu powództwa cywilnego w konkretnej sprawie konsumenckiej podejmuje rzecznik na podstawie zebranego wraz z konsumentem materiału dowodowego oraz po przeanalizowaniu wszelkich aspektów sprawy. Przy czym konsument nie może żądać od rzecznika wytoczenia powództwa cywilnego w konkretnej sprawie. Nie oznacza to jednak, że w tym zakresie rzecznik może podejmować arbitralne decyzje, nie kierując się z góry ustalonymi kryteriami.
Podejmując decyzje o wytoczeniu powództwa cywilnego winien przeanalizować szereg aspektów konkretnej sprawy. Po pierwsze zasadność powództwa cywilnego, tj. czy sprawa nie jest obarczona zbyt dużym ryzykiem oddalenia powództwa z powodu braków dowodowych, czy też innych uchybień, np. wygaśnięcie roszczeń, niejednoznaczne opinie rzeczoznawców, itp. Należy mieć na uwadze okoliczność, że obowiązujące przepisy prawne zwalniając rzecznika od kosztów sądowych dopuszczają jednocześnie, w przypadku oddalenia powództwa, zasądzenie od budżetu miasta kosztów zastępstwa procesowego. Poza tym należy zważyć, czy określone postępowanie przedsiębiorcy ma charakter powszechny i godzi w interesy szerszej grupy konsumentów. Najbardziej jednak pożądanym kryterium jest precedensowy charakter sprawy. Po to rzecznik wytacza powództwa cywilne, by przekonać konsumentów do dochodzenia swych praw i utrzymać ich w przekonaniu, że konsekwentne dochodzenie zazwyczaj kończy się pozytywnym efektem. W ten sposób rzecznik kreuje postawy konsumentów, wpływa na zachowania przedsiębiorców. Tego typu sprawy winny być nagłaśniane jednocześnie w środkach masowego przekazu.
Na pewno zbyt rygorystyczna ocena zasadności skarg konsumenckich spowodować może marginalizację urzędu rzecznika. Procedowanie wyłącznie w sprawach, których finał jest oczywisty (i bezpieczny dla rzecznika) nie wpłynie w pozytywny sposób na zachowania i obyczaje przedsiębiorców, a rola rzecznika zostanie zepchnięta do roli bezwzględnego egzekutora. Ta rola wydaje się niepożądaną z wielu względów. Po pierwsze należy wypracować wśród środowiska przedsiębiorców przekonanie, że wszczęcie postępowania przez rzecznika nieuchronnie doprowadzi do pozytywnego dla konsumenta zakończenia sporu, ale tylko w przypadkach, gdy przedsiębiorcy w rażący sposób łamią prawa konsumenckie. Ponadto skuteczna ochrona konsumentów wymaga szerokiego dialogu ze środowiskiem przedsiębiorców, a dialog taki może podjąć osoba, która jest zdolna do pewnego kompromisu i zrozumienia obu stron sporu, ciesząca się zaufaniem ze strony konsumentów jak i środowiska przedsiębiorców.